Telefon bağımlılığı son dönemde artış göstermektedir. Kişisel gelişim yazıları yakından takip edilmelidir. Koronavirüs pandemisi sonrası, yaşam düzenimiz değişti. Sosyal alışkanlıklarımız, iş çevremiz ve eğitim şeklimiz değişti. Eski dünya sisteminde öğrenciler okul denen bina ve yerleşkelere giderek, öğretmen ve arkadaşlarıyla derse katılıyorlardı. Ders aralarında birlikte çeşitli oyunlar ve aktiviteler yapılırdı. İş ortamında çalışma arkadaşları toplantılarla güne başlayıp, birlikte yemekler yenirdi. Arkadaşlar iş sonrası sosyal zaman için birlikte sinema, tiyatro, konser gibi sosyal aktivitelere katılıyorlardı. Bunların hepsi eskidendi, yani #Koronavirüs öncesine ait yaşam alışkanlıklarımız bu şekildeydi.
Covid 19 ile yeni yaşam düzenimiz oluşuyor: yeni alışkanlıklar, yeni eğitim sistemleri ve yeni iş düzenleri. Harvard üniversitesi dahil 2020-2021 eğitim döneminde tüm dersleri online olarak sunuyor öğrencilere. Üstelik Amerika Birleşik Devletleri’ndeki öğrenci vizeleri bu öğretim döneminde yenilenmedi, kısaca haydi herkes kendi ülkesine dönüp derslere online devam ediniz, dediler. Yeni düzende gözde meslekler çevrimiçi yürütülen ve online bağlantı ile dünyanın her yerinden yapılma imkanı olanlardan tercih ediliyor.
Tüm bu değişimler çok ama çok hızlı gerçekleşiyor. Ne ruhumuz ne de beynimiz bu hızlı değişime hazır değil aslında. Bir anda, ilkokul çocukları evlerde televizyonlardan ders dinlemeye başladılar. Aynı şekilde üniversite öğrencileri online derslere geçtiler. Birçok şirket çalışanlarıyla iş toplantılarını artık dijital platformlarda düzenliyor. Şirket içi eğitim seminerleri ve müşteri toplantıları bile artık çevrimiçi programlar aracılığıyla gerçekleşiyor. Koronavirüs pandemisi dolayısıyla sosyal yaşamlar kısıtlanıyor, arkadaşlar ve akrabalar görüntülü sohbet kanalları ile bir araya geliyor. Öyle ki, müzik konserleri ve tiyatro oyunları dahil artık dijital platformlar aracılığıyla izleyenlerle buluşuyor. Devamında belki de spor karşılaşması oynanırken, stad içinde seçtiğimiz bir koltuktan VR kamera ile 3D olarak maç izliyor olacağız.
Endüstri 4.0 öldü, Çok Yaşa Toplum 5.0!
Dijitalizasyon tüm hızıyla yeni dünyaya bizleri adapte etmek ve sanki bizlerin iyiliği için gibi sunulmaktadır. Ekim 2020 We Are Social – Hootsuit araştırma verileri şu bilgileri vermektedir:
Sosyalleşmeyi dijital araçlar ile gerçekleştirmeyi çok sevdik. Hatta bu konuda dünya ortalamasının üzerinde bir kullanım süresine sahibiz. Artık sosyal platformlarda oyun oynayarak ve film-dizi izleyerek vakit geçiriyoruz, merak ettiğimiz kişilerin hesaplarını stalk yapıyoruz, beğendiklerimizi swipe yaparak tanışıp, like atarak beğeni sunup, DM’den yürüyerek iletişim kuruyoruz. Tüm bu yeni yaşam alışkanlıklarının beklenen olumsuz etkisi ise DİJİTAL BAĞIMLILIK!
İnternet ve bilgisayar bağımlılığı, DSM V ölçeğinde eksen 1’de yer alan dürtü kontrol bozukluklarından Bağımlılık Sendromu şeklinde değerlendirilmektedir. İnternet bağımlılığı tanı anketi ( IAT ) göre aşağıdaki 10 sorudan 5 ve daha fazlasına evet yanıtı veren kişilerde, internet kullanımının bağımlılık düzeyinde olma riski yüksektir. 5 ve daha fazla soruya evet yanıtı verenlerin, zaman ve yaşam planı düzenlemesi için uzman desteği almaları önerilmektedir.
Zaman, tüm insanlara eşit sunulur. Zamanı nasıl değerlendirdiğimiz ise bizim kim olduğumuzu belirler. İstek ve arzularımızı nasıl yönettiğimiz ise kim olacağımızı belirler.
Beynimizdeki ventral sitriatumu oluşturan nücleus akumbens çekirdekileri, öğrenme, motivasyon ve haz ilişkisini kuran ilkel beyin bölgeleridir. Akumbens çekirdekleri, aktive olduklarında salgıladıkları dopamin ile kişinin haz duygusu ve başarma güdüsünü harekete geçirir.
Elsevier Neuropsychologia’da 2013 yayınlanan araştırmaya göre, kişilerin akumbens çekirdeklerinin hangi durumda aktif olduğu ve dopamin salgıladığı fMRI görüntüleme ile araştırılmıştır. Sosyal medyada ve ekranda geçirilen süre sırasında beyindeki haz ve ödül merkezi olan akumbens çekirdeklerinin aktif durumda olduğu görüntülenmiştir. Yani ilkel beyin bölgemiz, biz sosyal medyada telefon bağımlılığı ile gezinip dururken dopamin banyosu yapmaktadır.
Uyuşturucu madde olan Kokain kullanmak, bu ilkel beyin bölgesindeki akumbens çekirdeklerin sınırsızca dopamin salgıladığı bir diğer durumdur.
Evet, kokain kullanan kişinin beyninde de aynen sosyal medyada gezinen kişinin beynindeki etkinin aynısı gerçekleşmektedir: akumbens çekirdeklerinden dopamin salgılanması!
Yanınızda, karşınızda, odasında masum masum ekran karşısında oturan, elindeki akıllı telefona dalıp gitmiş olan kişinin beyninde neler olduğunu artık biliyorsunuz!
Dijital bağımlılıktan kurtulmak, süre düzenlemesi işte bu sebeple çok zordur. Yukarıdaki internet bağımlılık sorularını tekrar gözden geçiriniz. Bağımlılık denen durumun beynimize etkisini daha iyi anlamış olmanızı dilerim.
Eğlenceli bir akşam yemeği hazırlığı, güzel bir film izlemek, spor karşılaması takip etmek ya da hobilerimizle ilgilenmek de akumbens çekirdeklerinden dopamin salgılatır. Bunu beynimize öğretmek bizim sorumluluğumuzdur.
Unutmayalım ki, tercihlerimizle nasıl mutlu olacağımızı biz seçiyoruz. Tüm seçimlerimizin yapıcı, sağlık ve güzellik dolu olması dileğimle.
Dr. Bora Küçükyazıcı
Tıp Doktoru & Klinik Psikoloji PhD
8 Comments
Testi 11 yaşındaki kızıma yaptım bağımlı çıktı
İlknur hanım,
Günümüz çocuklarında hele koronavirüs ve pandemi dolayısıyla zaten sosyal yaşamlar kısıtlandı. Bununla birlikte ödev ve ders takibi dahil internet ve elektronik eşyalar üzerinden yapılıyor. Tüm bunlar çocuklarımızı adım adım dijital bağımlılığa sürüklemektedir. Birlike ebeveyn ile kaliteli zaman paylaşılması çok ama çok değerlidir. Annesiyle birlikte mutfakta kek yapmanın keyfini çocuklarımız öğrenmeli, denemeli ve istemelidir. Bu biz ebeveynlerin görevidir. Çocuklarımızla evde çeşitli tamiratlar yapmak, onların da katılımcı olmasını sağlamak ve akşam yemeği sonrasında birlikte keyifli kutu oyunları ile kaliteli zaman paylaşılmalıdır. Tüm bu adımları uygulamanıza rağmen sorun devam ediyor olursa, mutlaka uzman desteği devreye alınmalıdır.
Sağlık ve sıhhatle
oğlumun elinden telefon düşmüyor,ne yapmalıyım? ders çalışmıyor,hep oyun oynuyor.bu sene 12. sınıf ne yapacağız? Bilgisayarı yasaklamak çözüm mü?
Bahar Hanım,
12. sınıf öğrencilerini bekleyen eğitim ve meslek seçimi lisans sınavına az kaldı. Öncelikle gençlik çağındaki tüm çocuklarımızın gelecek için planlarını oluşturmuş olmalarını öneriyorum. Zira hedefi ve rotası olmayan gemiye, hiç bir rüzgar yardımcı olamaz. Hedef belirlendikten sonra, o hedefe nasıl ulaşılacak? Bu konuda nasıl etkili ve verimli ders çalışılacak? Ders çalışma teknikleri en iyisi ve uygunu hangisi? Tüm bu adımları belirledikten sonra, teknoloji bağımlılığı konusunda gerekiyorsa çözüm adımları ve tedavi planı uygulanır.
Sağlıklı günler dileriz.
Eşimin elinde hep telefon, onunla bununla mesajlaşıyor. Benimle ilgilenmek yerine, yemek masasında bile telefon elinde. Bu kadar telefonla zaman geçirmek doğru değil diyince, bana kızıyor. Eşime bu durumu nasıl anlatabilirim?
Zeynep hanım,
Uygun olmayan teknoloji kullanımı, eşleri birbirinden uzaklaştırmaktadır. Günde 2 saatin üzerinde sosyal medya kullanımı uygun değildir, önerilmez. Hele akşam olup eşler bir araya geldiklerinde, mutlaka ama mutlaka dijital detoks sağlanmalıdır. Akşam yemeği sırasında ya da film izlerken mutlaka telefonları uzak bir yerde sessize almanızı öneririz. Birlikte organize edilecek aktiviteler ile ortak faliyetler bulunabilir. Bu önerileri uygulamanıza rağmen, çözüm sağlanmaz ise, mutlaka aile danışmanlığı ve eş terapisi desteği önerilir.
Sağlıklı günler dileriz.
Ben 8. Sınıfım ve önümde LGS var ve telefonu elimde almadan duramıyorum lütfeen yardım edin yoksa hayatım natıcak ailemde bu konudan rahatsız ne yapmalıyım?
Değerli Gamze,
Öncelikle LGS sınavı için şimdiden başarı dileklerimizi paylaşıyoruz. Unutmayınız ki: Zeki olmak iyidir, lakin çalışkanlar kazanır. LGS yeni tür soru sistemi ile çalışkanlığın daha ön plana çıktığı bir yapıya dönüştü. Ne kadar çok test çözersen, o kadar soru cevaplama hızın artıyor. Okuma, okuduğunu anlama, dikkatini odaklama ve cevabı bulma becerilerinin gelişmesi şart. Bunun da tek yolu çalışmak, çalışmak ve çalışmak.
Günde 200-250 arasında soru test çözen ortalama zeka düzeyindeki her LGS sınav öğrencisi, en az 460 ve üzeri puan alacak seviyede soru çözme becerisine ulaşacaktır.
Sorunun yanıtına gelecek olursak: ders çalışma zamanlarında MUTLAKA telefon odanın dışında olsun. Ce hatta gidip anne babana teslim et telefonu. Planladığın çalışmayı yap, testleri çöz, cevapları kontrol et, çalışman bitsin. Ardından gidip 30 dakika için telefonunu rica et ebevenlerinden. Sonra tekrar onlara teslim ederek uykuya dalmanı öneririz.
Sağlık ve başarı dileklerimizle.